Dialectiek is de kunst van redeneren, van leidenconversatie (in vertaling uit het Grieks). Vandaag is het begrip van deze term iets ruimer. Dus, in de moderne definitie is de dialectiek een methode en een theorie van kennis van de werkelijkheid, de leer van de integriteit van de wereld en van universele wetten, volgens welke de ontwikkeling van het denken, de maatschappij en de natuur. Er wordt aangenomen dat Socrates de eerste was om de term te introduceren.
Dit beeld van de omringende realiteitwerd gevormd tijdens de ontwikkeling van de filosofie. Componenten van dialectische ideeën waren ook vervat in de filosofische werken van denkers in China, Rome, India en Griekenland. Tot op heden zijn er drie belangrijke historische vormen van lesgeven.
De eerste wordt beschouwd als spontane dialectiek. Deze oude leer wordt het duidelijkst weerspiegeld in de oude Griekse filosofie, in de geschriften van Efeze en Heraclitus.
Heraclitus geloofde dat alles in de wereld continu isveranderingen, alles bestaat en bestaat niet tegelijkertijd, in een constant proces van verdwijning en opkomst. De filosoof probeerde de transformatie van alle dingen in het tegenovergestelde uit te leggen.
Vervolgens is de leer ontwikkeld inscholen van Plato en Socrates. De laatstgenoemden geloofden dat de dialectiek de kunst is om de waarheid te onthullen in een clash in een geschil van tegengestelde meningen. Volgens Plato was de doctrine een logische methode, waarbij gebruik gemaakt wordt van wat bestaat - de beweging van het denken naar de hogere concepten van de lagere.
De tweede historische vorm is de idealistische dialectiek, weergegeven in de klassieke filosofische werken van Duitse denkers (Kant, Hegel, Schelling).
Deze richting bereikte het hoogste ontwikkelingsniveauin de filosofie van Hegel. Volgens de denker, de dialectiek - is niet alleen de kunst van het argument, debat, gesprek, maar kijk naar de wereld als geheel. Hegel geloofde dat deze manier van het begrijpen van de werkelijkheid houdt rekening met de inconsistentie van de wereld, de relatie processen, dingen en gebeurtenissen, veranderingen, kwaliteitsconversie, evenals overgangen naar de hogere van de lagere door te ontkennen goedkeuring achterhaald en groeiende, nieuw.
Tegelijkertijd ontwikkelden Hegels ideeën zichover de idealistische oplossing van de belangrijkste filosofische vraag, en kon tot het einde niet consistent zijn. In zijn redenering kon de denker de dialectiek van de dingen alleen maar 'raden'. De ontwikkeling van de omringende wereld volgens Hegel wordt bepaald in overeenstemming met de zelfontplooiing van het 'idee van het absolute', het mystieke 'brein van de wereld' tegen de achtergrond van redeneren over zichzelf.
De derde, de hoogste historische vorm wordt beschouwd als materialistische dialectiek. Dit model is afgeleid door Marx. Hij bevrijdde de dialectiek van Hegel van mystieke elementen en idealisme.
De marxistische doctrine wordt gekenmerkt door objectiviteitde studie van verschijnselen, de wens om dingen in zichzelf te begrijpen, in een complex van diverse relaties met andere dingen. Deze ideeën komen het duidelijkst tot uiting in de doctrine van subjectieve en objectieve dialectiek.
Doelstelling is volgens Marx ontwikkeling, beweging in de wereld zelf als een geheel. In dit geval wordt de dialectiek niet beïnvloed door het bewustzijn van de mens en de mensheid.
Subjectief Marx overwoog de ontwikkeling en beweging van concepten, gedachten die alle doelen in het bewustzijn reflecteren.
Dus objectieve dialectiek is primair, ensubjectief - secundair. De tweede is afhankelijk van de eerste, maar de eerste is niet afhankelijk van de tweede. In de mate dat de subjectieve dialectiek het doel weerspiegelt, zo valt het daarmee samen in inhoud.
De doctrine beschouwt de meest significante, gemeenschappelijke banden die plaatsvinden in alle sferen van de omringende wereld.
Er is ook zoiets als de "dialectiek van de ziel". Er wordt aangenomen dat Tolstoj dit concept het meest accuraat onthulde, wijzend op een nieuw begrip van het karakter van de mens.
